የገጠር መሬት አስተዳደርና አጠቃቀም መሪ ሥራ አስፈጻሚ ተጠሪነቱ ለተፈጥሮ ሀብት ዘርፍ ሆኖ የሚከተሉት ተግባርና ኃላፊነት አለው፡-

• የገጠር መሬት አስተዳደርና አጠቃቀም ስራዎችን ውጤታማ ለማድረግ የሚያስችሉ አዳዲስ የፖሊሲ ሃሳቦች፣ የህግ ማዕቀፎች፣ የሥራ መመሪያዎች፣ ማንዋሎች፣ የአሠራር ሥርዓቶች ፣ በጥናት ተደግፈው እንዲወጡና እንዲሻሻሉ ይሠራል፣ ሲፀድቅም ተግባራዊ ያደርጋል፣ ውጤታማነታቸውን ይከታተላል፤
• የመሬት አስተዳደርና አጠቃቀም ስራዎችን ውጤታማ የሚያደርጉ ስትራቴጂዎችን ተግባር ላይ እንዲውሉ ያደርጋል፤
• የገጠር መሬት አስተዳደርና አጠቃቀም አሰራር በተመለከተ የአገር ውስጥ እና የውጭ አገር ምርጥ ተሞክሮዎችን እንዲቀሙሩና እንዲስፋፉ ያደርጋል።
• በአርብቶ አደር አካባቢ የመሬት መጠቀም መብት ስርዓት ለመዘርጋት የሚያስችሉ ጥናቶች እንዲካሄዱ ያደርጋል፤ የጥናት ውጤቱም ወደ ተግባር የሚለወጥበትን መንገድ ያመቻቻል፡፡
• የገጠር መሬት አስተዳደርና አጠቃቀም አሰራርን እና የመሬት አጠቃቀም ፖሊሲና ፕላን ዝግጅቱንና አተገባበሩን የሚያግዝ ለባለሙያዎች፣ ባለድርሻ አካላትና ለማህበረሰቡ  የግንዛቤ  ማስጨበጫ ስልጠና እንዲከናወኑ ያደርጋል፤ የማስፈፀሚያ አቅምን በማደራጀት ተገቢ የማብቃት  ሥራ እንዲከናወን ያደርጋል፤
• የመሬት አጠቃቀም ማስተር ፕላን ዝግጅት የሚመራበትን የረጅም ጊዜ ስትራቴጂያዊ ፍኖተ-ካርታ እንዲዘጋጅ ያደርጋል፤
• በአገር አቀፍ ደረጃ እያንዳንዱ ማሳ መሬት ለምን ዓላማ መዋል እንዳለበት እንዲጠና በማድረግ ቴክኒካል ሪፖርት ያቀርባል፤
• የአገሪቱን የእርሻ፣ የደን፣ የግጦሽ፣ የዉሃ አካላት፣ መሠረተ ልማቶች፣ የኢንደስትሪ ፓርክ የዉሃ አዘል፣ ሜጋ ፕሮጀክቶች እና ለሌሎች የግንባታ ቦታ ሥርጭትና ጠቀሜታ እንዲጠና በማድረግ፤ ለመሬት አጠቃቀም ፕላን ዝግጅት ግብዓት እንዲሆኑ ያደርጋል፤
• የአገሪቱን የመሬት እምቅ ሀብት ደረጃ እንዲጠና በማድረግ የመሬት እንስሳትን የመሸከም አቅም ትንበያ ሥራ እንዲከናወን ያደርጋል፤
• ከክልል እስከ ቀበሌ የመሬት አጠቃቀም ሥርዓት ግንባታ እንዲዘረጋ እና የመሬት አጠቃቀም ፕላን ዝግጅት፣ ትግበራና ቁጥጥር ሥራዎችን ክትትልና ድጋፍ ያደርጋል፤ ከክልሎች ጋር  ይሠራል፣ ሙያዊ እገዛ እንዲያገኙ ያደርጋል፤
• በአገሪቱ በተለያዩ የመሬት አጠቃቀም መካከል ግጭትና ሽሚያ ሲፈጠር በጥናት የተደገፈ የውሳኔ ሃሳብ በማዘጋጀት ለውሳኔ ሰጭ አካላት ያቀርባል፤
• በአገሪቱ ጎጂ የመሬት አጠቃቀም ላይ የቁጥጥር ተግባር ስለሚከናወንበት ሁኔታ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመሆን ስትራቴጂ ይቀይሳል፣ ቁጥጥር እንዲደረግም ያደርጋል፤
• ከሚመለከታቸዉ ባለድርሻ አካላትና የተለያዩ ተቋማትን በመቀናጀት የአገሪቱን ስነ-ምህዳር ቀጠናዎች ክፍፍል እንዲዘጋጅ ያደርጋል፤
• ለየአካባቢው ተስማሚ የሆኑ አዳዲስ የጥናትና የምርምር ውጤቶችን ያካተተ የመሬት አጠቃቀም ፕላን ዝግጅት ፓኬጆችን እንዲዘጋጁና እንዲተገበሩ ያደርጋል፤ ወቅታዊ የመሬት  አጠቃቀምና ሽፋን ካርታና ሰነድ እንዲዘጋጅ ያደርጋል፤