የሚኒስቴር መስሪያ ቤቱ ታሪክ
ከማምረት በላይ
Beyond Production
የዛሬው የግብርና ሚኒስቴር በ1907 ዓ.ም የተቋቋመው በዳግማዊ አፄ ምኒልክ ዘመነ መንግሥት ነው። ግብርና ወደ ተቋምነት ከተለወጠ ከመቶ በላይ አልፏል። ባለፉት ተከታታይ መንግስታት የግብርናውን ዘርፍ ለማሻሻል አንዳንድ እርምጃዎች ተወስደዋል። መሰል እርምጃዎች ቢወሰዱም በዘርፉ ምንም አይነት መሻሻል አልታየም። በመሆኑም ያለፉት ስርዓቶች ድህነትን በማጥፋት የምግብ ዋስትናን ማረጋገጥ አልቻሉም። ይህ የሆነው በዋናነት የሚመሩ ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎች ባለመኖራቸው ነው። ከሁሉም በላይ አርሶ አደሮች መሬታቸውን ለራሳቸው ጥቅም ለመጠቀም ነፃ አልነበሩም።
አርሶ አደሩ ከፍተኛ ጭቆና ይደርስባቸው ስለነበር እና ባለፉት ስርዓቶች ለግብርና ልማት የተሰጠው ትኩረት በጣም ትንሽ ወይም ትኩረት ስላልተሰጠው ምርትና ምርታማነትን ለማሳደግ አልተነሳሱም። የሥራ ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎች እጥረት፣ አርሶ አደሩ ምርታማነትን ለማሳደግ ያለመነሳሳት በመጨረሻ በግብርናው ዘርፍ አጠቃላይ ውድቀት አስከትሏል።
በ1991 የተመሰረተው የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ መንግስት አዲሱን የግብርና ፖሊሲና ስትራቴጂ ነድፏል። የግብርና ልማት መር ኢንዱስትሪያላይዜሽን (ADLI) የአገሪቱን ኢኮኖሚ ለመለወጥ ያለመ ከሀገራዊ ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎች አንዱ ነው። የሀገሪቱን ኢኮኖሚ ወደ ጥሩ የዳበረ እና የበለፀገ ኢኮኖሚ ለማሸጋገር ያለመ ነው።
ይህ የግብርና ፖሊሲና ስትራቴጂ በሀገሪቱ ተጨባጭ ሁኔታ ላይ የተመሰረተ ሲሆን ዋና አላማውም የግብርና ምርትና ምርታማነትን በየደረጃው ማፋጠን ነው።
ይህ ወቅታዊና ውጤታማ የግብርና ፖሊሲና ስትራቴጂ ተግባራዊ መሆን ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ የግብርናው ዘርፍ በኢትዮጵያ በሁሉም የኢኮኖሚ ክንውኖች ላይ ተጽእኖ እያሳደረ ይገኛል። የግብርና ልማት መር ኢንዱስትሪያላይዜሽን ፖሊሲና ስትራቴጂን ተግባራዊ በማድረግ እስካሁን የተገኙ ውጤቶች ተመዝግበዋል።
ላለፉት ሶስት እና አራት ስርዓቶች በግብርና ታሪክ ውስጥ በግብርና ምርታማነት ላይ ምንም አይነት እድገት አልነበረም, ይልቁንም ድህነትን እና የምግብ ዋስትናን እንደ ከባድ ፈተና የተወረሱ ናቸው. ነገር ግን ካለፉት ሁለት አስርት አመታት ወዲህ በኢትዮጵያ የግብርና ታሪክ ውስጥ የተሟላ እና ተለዋዋጭ ለውጥ ታይቷል። በግብርና ምርታማነት ላይ ተከታታይ እድገት አለ።
ካለፉት ሰባት አመታት ጀምሮ ላለፉት 7 ተከታታይ አመታት 8 በመቶ አማካይ የምርታማነት እድገት ተመዝግቧል። ወደ 11.7 ሚሊዮን የሚጠጉ አነስተኛ ባለይዞታ ቤቶች በግምት 95 በመቶ የሚሆነውን የግብርና ምርትን እና 85 በመቶውን የስራ እድል ይይዛሉ። ይህንን ግዙፍ ዘርፍ መቀየር አስፈላጊነቱ አጠያያቂ አይደለም። ለዛ ነው; መንግስታችን ከአጠቃላይ የክልሉ በጀት ከ10 በመቶ በላይ በመመደብ ለግብርና እና ገጠር ልማት ዘርፍ ያለውን ቁርጠኝነት አሳይቷል።
አርሶ አደሩ ከፍተኛ ጭቆና ይደርስባቸው ስለነበር እና ባለፉት ስርዓቶች ለግብርና ልማት የተሰጠው ትኩረት በጣም ትንሽ ወይም ትኩረት ስላልተሰጠው ምርትና ምርታማነትን ለማሳደግ አልተነሳሱም። የሥራ ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎች እጥረት፣ አርሶ አደሩ ምርታማነትን ለማሳደግ ያለመነሳሳት በመጨረሻ በግብርናው ዘርፍ አጠቃላይ ውድቀት አስከትሏል።
በ1991 የተመሰረተው የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ መንግስት አዲሱን የግብርና ፖሊሲና ስትራቴጂ ነድፏል። የግብርና ልማት መር ኢንዱስትሪያላይዜሽን (ADLI) የአገሪቱን ኢኮኖሚ ለመለወጥ ያለመ ከሀገራዊ ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎች አንዱ ነው። የሀገሪቱን ኢኮኖሚ ወደ ጥሩ የዳበረ እና የበለፀገ ኢኮኖሚ ለማሸጋገር ያለመ ነው።
ይህ የግብርና ፖሊሲና ስትራቴጂ በሀገሪቱ ተጨባጭ ሁኔታ ላይ የተመሰረተ ሲሆን ዋና አላማውም የግብርና ምርትና ምርታማነትን በየደረጃው ማፋጠን ነው።
ይህ ወቅታዊና ውጤታማ የግብርና ፖሊሲና ስትራቴጂ ተግባራዊ መሆን ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ የግብርናው ዘርፍ በኢትዮጵያ በሁሉም የኢኮኖሚ ክንውኖች ላይ ተጽእኖ እያሳደረ ይገኛል። የግብርና ልማት መር ኢንዱስትሪያላይዜሽን ፖሊሲና ስትራቴጂን ተግባራዊ በማድረግ እስካሁን የተገኙ ውጤቶች ተመዝግበዋል።
ላለፉት ሶስት እና አራት ስርዓቶች በግብርና ታሪክ ውስጥ በግብርና ምርታማነት ላይ ምንም አይነት እድገት አልነበረም, ይልቁንም ድህነትን እና የምግብ ዋስትናን እንደ ከባድ ፈተና የተወረሱ ናቸው. ነገር ግን ካለፉት ሁለት አስርት አመታት ወዲህ በኢትዮጵያ የግብርና ታሪክ ውስጥ የተሟላ እና ተለዋዋጭ ለውጥ ታይቷል። በግብርና ምርታማነት ላይ ተከታታይ እድገት አለ።
ካለፉት ሰባት አመታት ጀምሮ ላለፉት 7 ተከታታይ አመታት 8 በመቶ አማካይ የምርታማነት እድገት ተመዝግቧል። ወደ 11.7 ሚሊዮን የሚጠጉ አነስተኛ ባለይዞታ ቤቶች በግምት 95 በመቶ የሚሆነውን የግብርና ምርትን እና 85 በመቶውን የስራ እድል ይይዛሉ። ይህንን ግዙፍ ዘርፍ መቀየር አስፈላጊነቱ አጠያያቂ አይደለም። ለዛ ነው; መንግስታችን ከአጠቃላይ የክልሉ በጀት ከ10 በመቶ በላይ በመመደብ ለግብርና እና ገጠር ልማት ዘርፍ ያለውን ቁርጠኝነት አሳይቷል።
በ2022 ዘመናዊ ግብርናና ከድህነት የተላቀቀና የበለፀገ ኅብረተሰብ መፍጠር፡፡
አርሶና አርብቶ አደሩ የላቀ ቴክኖሎጂ በስፋት እንዲጠቀም በማስቻል የግብርናን ዕምቅ ሀብትና አቅም የሚጠቀምና ምርታማነት ደረጃ የደረሰ፣ ለሀገር ሀብት ክምችት፤ ለኤክስፖርትና ኢንዱስትሪ ልማት መዋቅራዊ ሽግግር መሰረት ለመጣል የሚያስችልና የአየር ንብረት ለውጥ ተጋላጭነትን የሚቋቋም ዘመናዊ የግብርና ስርዓት መዘርጋት፤ በገበያ የሚመራ የተፈጥሮ፣ የእርሻና የእንስሳትና ዓሳ ሀብት ልማት ኤክስቴንሽን ማስፋፋት፤ የተሳለጠ የግብርና ግብዓትና ግብይት ማረጋገጥ፤ የተፈጥሮ ሀብትን መንከባከብ፣ ማልማትና ጥቅም ላይ ማዋል፣ የገጠር ሥራ ዕድል ማስፋት፣ በግብርና ላይ የተሰማሩ የግል ባለሀብቶችን የመደገፍና ኢንቨስትመንት እንዲስፋፋ እገዛ ማድረግ፤ የተገልጋይና የባለድርሻ አካላትን በተለይም ሴቶችና ወጣቶችን ተሳተፊና ተጠቃሚ ማድረግ፣ ህብረተሰቡን ከድህንነት ማላቀቅ እና የምግብና ስነ-ምግብ ዋስትናን ለማረጋገጥ ጉልህ አስተዋጽኦ ማበርከት፡፡
- ግልፀኝነት፤
- ተደማሪነት፤
- የለውጥ ባህል፤
- ለስኬት እውቅና መስጠት፤
- የህዝብ አገልጋይነት፤
- ሁሌም መማር፤
- ፍትሃዊነት፤
- ፈጣን ምላሽ
- አሳታፊነት፤
- መሰጠት፤
- ተደራሽነት፤
- ውጤታማት፤